Samen werken aan een duurzaam Fontys

Stappen in de transitie naar toekomstbestendige zonne-energie

Eind mei hebben we vanuit het FECT deelgenomen aan de Helpathon Circulaire Zonne-energie. In deze Helpathon werden ideeën, perspectieven en transitiepaden verkend om zonne-energie circulair en fair te maken. Het was een 3-daagse co-creatie sessie georganiseerd door het Transitie team Circulaire Zonne-Energie (Provincie Zuid-Holland en Meneer de Leeuw). Er was een enthousiaste groep mensen bij elkaar vanuit allerlei invalshoeken en posities in de zonne-energie keten, er werd kennis gedeeld en vooral veel inspiratie doorgegeven.

Door Yvonne van Lith en Myrthe Velter, onderzoekers bij het Fontys Expertisecentrum Circulaire Transitie (FECT)

Vijf discussielijnen nemen we mee in het FECT projectvoorstel Toekomstbestendige zonnepanelen:

1) De noodzaak van een materialen/grondstoffenbank.
Zowel de bestaande zonnepanelen als de nieuwe circulair ontworpen zonnepanelen, zijn eigenlijk opslagplaatsen voor grondstoffen. Grondstoffen zoals koper, zilver, silicium en indium, die in de toekomst schaarser worden en die bij het afdanken van de panelen teruggewonnen kunnen worden. Deze grondstoffen zouden kunnen worden geregistreerd in een materialenbank, waarbij de zonnepanelen voorzien worden van een ‘paspoort’. Dit maakt de grondstoffen traceerbaar in de volledige en zelfs meerdere levenscycli van de zonnepanelen. Vervolgens, bij de ontmanteling van zonnepanelen, kunnen de materialen en grondstoffen, zoals het aluminium van de onderconstructie, beschikbaar gesteld worden voor. Een stapje verder in het recyclen is het delamineren van de glasplaten. Echter is nu de verhouding arbeid vs. grondstoffen nog te groot, maar dat kan veranderen als grondstoffen schaarser worden, als vervuiling doorberekend wordt in de zonnepanelen (zie punt 2), of als panelen ontworpen zijn om makkelijker te ontmantelen, Een materialenbank is hiervoor cruciaal.

2) Promoot levensduurverlenging.
Veel panelen worden na ongeveer tien jaar economisch afgeschreven, maar functioneren nog prima of kunnen eenvoudig gerepareerd of gereviseerd worden, welke de levensduur voor deze panel verlengt. Dat is vanuit een circulaire bril altijd een goede optie, gewoon langer doen met spullen! Hoe mooi zou het zijn als je vraag en aanbod op dit gebied kunt samenbrengen. Denk bijvoorbeeld aan het aanbieden van reparatiediensten, of een weeshuis voor zonnepanelen, geïnitieerd door Sungevity, inclusief de diensten die daarbij horen, zoals demontage, inzameling, transport, testen, keuren en installeren.

3) Hijs de zeilen voor recycling van zonnepanelen.
Recycling van zonnepanelen gebeurt al in Frankrijk, België en Duitsland, maar niet in Nederland. Technisch kan het, maar er is massa nodig om recycling in Nederland rendabel te krijgen. De komende jaren zal er een grote bulk verouderde zonnepanelen vrijkomen,  die, nadat er geen mogelijkheden voor levensduurverlenging meer zijn, gerecycled kunnen worden.  Het is een uitdaging om te recyclen tot een kwaliteit van grondstoffen waar een markt voor is. Laten we niet wachten tot het zover is, maar juist die tijd benutten om een hoogwaardige recycle-infrastructuur op gang te zetten!

4) Creëer transparantie voor circulair inkopen.
Hoe zou het zijn als je in één oogopslag kan zien of een zonnepaneel geproduceerd is op een plek waar goede arbeidsomstandigheden zijn, dat het paneel vrij is van toxische stoffen en dat het een lage CO2 footprint heeft? Of, nog beter, als het op die factoren gewaardeerd wordt en dat die waardering zich uit in een lagere prijs ten opzichte van vervuilende panelen? Circulair en fair solar moet de norm worden. Dat begint met het zichtbaar maken van duurzaamheidscriteria- en performance, waardoor inkopers om een goede keuze kunnen maken. In een volledig circulaire economie komt er steeds minder inkoop door veranderend eigenaarschap, waarbij een bedrijf haar eigen grondstoffen blijft hergebruiken (zie punt 5). Voor de inkoop die nog noodzakelijk is, kunnen overheden transparantie stimuleren door wet- en regelgeving, zoals bijvoorbeeld de Carbon border tax.

5) Veranderend eigenaarschap en nieuwe business modellen.
Zouden niet meer mensen van zonne-energie gaan profiteren als je kunt betalen per kWh? Of als de fabrikant/producent/coöperatie eigenaar is of blijft van de panelen? Hoe mooi zou het zijn als de consument ontzorgd wordt in zijn keuze voor een duurzaam zonnepaneel, dat aan het eind van de levenscyclus automatisch weer hergebruikt wordt. Tevens betekent het terugnemen van zonnepanelen door de installateur of groothandel dat er minder nieuwe grondstoffen en panelen hoeven te worden ingekocht. Hierdoor wordt ook  tijdelijke plaatsing van panelen, bijvoorbeeld bij daken die misschien maar 5 jaar beschikbaar zijn i.v.m. renovatie, aantrekkelijker. Hier zou een business model of financieringsconstructie in kunnen voorzien

Projectvoorstel Toekomstbestendige zonnepanelen
Nieuwe businessmodellen zijn nodig om grondstoffen te behouden, milieudruk te verlagen en toegankelijkheid van hernieuwbare energie te vergroten. Het FECT zet daarom in op het project Toekomstbestendige zonnepanelen, samen met partners in de hele keten van zonne-energie. Zo kunnen we een stap zetten in de transitie naar circulair en fair solar.

Voeg commentaar toe